Place zabaw dla opornych. Cz. 2 – Proces budowy dobrego placu zabaw

Zanim zabierzemy się do projektowania placu zabaw, warto pomyśleć, jak taki proces tworzenia powinien wyglądać. Ponieważ chodzi nam o budowanie dobrych placów zabaw, to w odróżnieniu od obecnych wersji możemy je nazwać placami zabaw 2.0.

Aby zbudować plac zabaw w wersji 2.0 konieczne jest zatrudnienie designera animatora, należy więc znaleźć odpowiedniego człowieka do pełnienia tej funkcji. Tworzenie placu zabaw 2.0 można podzielić na 10 etapów, które przedstawiono w zestawieniu poniżej.

Proces budowy placu zabaw 2.0

Etap 1 Start
Opis: Wola stworzenia placu zabaw. Pojawia się wówczas koordynator procesu, nazywany też kierownikiem projektu. Na tym etapie często jest już wybrane miejsce pod inwestycję i określono źródło finansowania (choć niekoniecznie).
Wynik pracy: Decyzja o zaangażowaniu designera animatora.

Etap 2 Ustalenie celu
Opis: Designer animator bada potrzeby i możliwości, aby ustalić cel inwestycji.
Dobry designer animator powinien przeanalizować sytuację trzytorowo:
1. Badanie konkurencji, czyli analiza, jakie place istnieją i czego im brakuje.
2. Badanie inwestora. Poza wglądem w możliwości finansowe i lokalizacyjne designer powinien przeprowadzić pogłębiony wywiad, aby zrozumieć inwestora, a wręcz uświadomić mu jego potrzeby.
3. Badanie użytkowników – analiza potrzeb lokalnej społeczności lub potencjalnych odbiorców (użytkownikiem może być dziecko, opiekun, lokalny przedsiębiorca).
Wynik pracy: Ustalenie celu utworzenia placu zabaw.
Przykładowe cele to:
– zapewnienie ciekawego i bezpiecznego miejsca rekreacji dla dzieci wracających z opiekunem z przedszkola,
– poprawa atrakcyjności turystycznej danej miejscowości,
– integracja nieprzychylnych sobie sąsiadujących społeczności.
Na tym etapie tworzone są propozycje tematyki i bardzo ogólnej koncepcji placu zabaw.
Początek budowania społeczności.

Etap 3 Wybór tematu i przyjęcie ogólnej koncepcji
Opis: Koordynator dąży do wyboru tematyki placu zabaw i bardzo ogólnej koncepcji spośród propozycji, które pojawiły się na poprzednim etapie.
Można przeprowadzić głosowanie wśród zainteresowanej społeczności.
Wynik pracy: Wybór tematyki, np. las, kolejnictwo, miasto, średniowiecze.
Przykładowe elementy koncepcji: plac wielozmysłowy, integracyjny, edukacyjny, pobudzający kreatywność, sprawnościowy. Zawiązanie społeczności.

Etap 4 Design
Opis: Designer animator z pomocą koordynatora przeprowadza warsztaty, na których dzieci i dorośli (użytkownicy) tworzą koncepcję placu zabaw, zgodnie z przyjętą tematyką i pomysłem.
Wynik pracy: Unikalna makieta placu zabaw zgodną z tematyką i koncepcją. To punkt wyjściowy do przygotowania projektu. Następuje pogłębienie relacji społecznych.

Etap 5 Prototypowanie
Opis: Pracę nad projektem wykonawczym może poprzedzić etap prototypowania. Zawiązana już społeczność odwzorowuje w skali 1:1 kształt placu. Wykorzystuje się do tego tanie materiały, takie jak karton, patyki, tekstylia, sznurek.
Wynik pracy: Tymczasowy prototyp. Dzięki niemu można wprowadzić korekty do zaawansowanej koncepcji. Istnieje społeczność, która czeka na realizację.

Etap 6 Projekt wykonawczy
Opis: Projektant z konstruktorem opracowują właściwy projekt placu zabaw.
Designer animator, jako osoba dobrze rozumiejąca cel, koncepcję, potrzeby i możliwości, służy konstruktorowi radą. Prawdopodobnie nie wszystkie elementy makiety znajdą swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości.
Na tym etapie konieczne jest zaangażowanie inspektora, który razem z konstruktorem weźmie odpowiedzialność za bezpieczeństwo rozwiązań, czyli zgodność z normami.
Wynik pracy: Projekt wykonawczy.

Etap 7 Wybór wykonawcy
Opis: Koordynator organizuje przetarg lub w inny sposób podejmuje decyzję o wyborze wykonawcy.
Wynik pracy: Wykonawca wybrany.

Etap 8 Budowa
Opis: Budowa placu zabaw przez wykonawcę odbywa się przy nadzorze inspektora i projektanta oraz dzięki dobrej organizacji koordynatora.
Przy małych realizacjach, np. przy przedszkolu, plac zabaw może budować społeczność.
Wynik pracy: Pojawia się plac zabaw.

Etap 9 Odbiór
Opis: Ostateczna weryfikacja wymagań jakościowych zawartych w projekcie i wymogów bezpieczeństwa. Przy dobrym nadzorze na tym etapie nie powinno być niemiłych niespodzianek.
Wynik pracy: Plac zabaw oddany do użytku. Społeczność ma swoje miejsce spotkań i interakcji.

Etap 10 Użytkowanie i ewaluacja
Opis: Po jakimś czasie designer animator prowadzi badania użytkowników (wywiad, obserwacja). Stara się ustalić, czy założony w drugim etapie cel został osiągnięty. Być może cel został przewartościowany. Bardzo możliwe, że potrzebne są korekty, bo przy tak unikalnej realizacji niektóre elementy funkcjonują inaczej niż się spodziewano (lepiej lub gorzej).
Wynik pracy: Wnioski i ewentualnie powrót do etapu pierwszego.

 

Przedstawiony powyżej proces to wersja idealna. W realizacji takiego toku postępowania najczęściej przeszkadza brak świadomości lub otwartości inwestora. W przypadku projektów partycypacyjnych może też chodzić o niewiedzę użytkowników (tutaj rodziców) starających się o plac zabaw.

Opis drugiego etapu (ustalenie celu) ukazuje podstawową rolę designera, którego głównym zadaniem jest doprowadzenie do rozpoznania i zaspokojenia potrzeb oraz celów inwestora i użytkowników. Estetyka, choć ważna dla dorosłych, zajmuje miejsce na drugim planie. Oczywiście nie można jej pomijać. O ile umiejętności i fundusze na to pozwalają, designer tworzy zespół wspomagający „analizę rynku”. Zespół mogą tworzyć psychologowie, pedagodzy czy też specjaliści rozumiejący potrzeby osób niepełnosprawnych. Zaangażowani mogą być także przeszkoleni wcześniej studenci, którzy w ramach praktyk przeprowadzają wywiady i obserwacje użytkowników.

Zalety pracy z designerem animatorem:

• Powstaje plac zabaw 2.0, który odpowiada potrzebom użytkowników i pozwala osiągnąć założone przez inwestora cele w ramach dostępnego budżetu.
• Powstaje społeczność użytkowników placu zabaw, która będzie inicjowała nowe, wartościowe projekty.

Budowanie społeczności będzie wynikiem każdego dobrze przeprowadzonego procesu realizacji inwestycji. Gdy planujemy budowę placu zabaw, to do społeczności zaliczać się będą przede wszystkim dzieci i ich rodzice, chyba że obiekt będzie pełnił funkcję głównie atrakcji turystycznej. Wtedy do społeczności dołączą lokalni właściciele sklepów, punktów gastronomicznych lub osoby wynajmujących prywatne kwatery. Nadal jednak, zwłaszcza w przypadku spektakularnych realizacji, plac zabaw będzie aktywizował społeczność, zapewniając jej nie tylko rekreację, ale także miejsca pracy.

Wraz z rozwojem projektu o nazwie plac zabaw 2.0 coraz większe znaczenie zyskuje zaangażowanie specjalistów. Osobami niezbędnymi wydają się architekci krajobrazu, konstruktorzy czy też eksperci w zakresie norm bezpieczeństwa. Bardzo często niezbędne jest zasięgnięcie opinii potencjalnego wykonawcy. Następuje to najczęściej w momencie, gdy chcemy zastosować specjalistyczne technologie, choćby z zakresu elektroniki, betonu bądź nietypowego drewna, np. akacji.

W przypadku małych realizacji i skromnych funduszy nie warto rezygnować z przedstawionego powyżej procesu. W takiej sytuacji szczególnie istotny jest pierwszy etap projektu, gdy trzeba wybrać designera animatora, który może także pełnić funkcję projektanta placu zabaw. Dobry wybór i wynagrodzenie wysokiej klasy specjalisty zwróci się, gdy ten zaproponuje racjonalizatorskie rozwiązania inwestycji. A przy zaangażowaniu społeczności dodatkowo zaoszczędzimy na realizacji fantastycznego projektu.

Przykładowo budowa placu zabaw na terenie przedszkola Maple Tree Montessori International Preschool kosztowała 5 tys. zł. Dodając koszty designu, projektu (właściwe oba etapy realizowała pracowania k.) oraz usługi odbioru świadczonej przez Centrum Kontroli Placów Zabaw, na plac zabaw nie wydano więcej niż 10 tys. zł. Nie obyło się bez ciężkiej pracy samego inwestora, który większość prac wykonał samodzielnie. Mając te informacje, można stwierdzić, że udział profesjonalnego designera może znacząco obniżyć koszty budowy placu zabaw. I jeszcze raz podkreślam, że dzięki designerowi plac zabaw będzie po prostu dobry.

Od autora: Podziękowania dla Karoliny Perrin z KarekDesign.com za konsultacje, wartościowe uwagi i merytoryczne uzupełnienie niniejszego artykułu.

 

Dominik Berliński
Centrum Kontroli Placów Zabaw

Artykuł został opublikowany w magazynie Zieleń Miejsca (11/2015, nr 104)