Place zabaw dla opornych. Cz. 3 – Oswajamy normy – wyznaczanie odległości.

W części pierwszej cyklu „Place zabaw dla opornych” pisałem o wartości zabawy, w drugiej – o procesie tworzenia placu zabaw 2.0, ze szczególnym naciskiem na rolę designera. Tym razem spróbuję w prosty sposób przybliżyć to, na czym znam się najlepiej, czyli normy. I przybliżanie tych norm widzę, jako drogę czytelnika do ich oswojenia. A może oswojenia się z nimi? W końcu o to chyba chodzi, bo gdy lepiej coś poznamy, to się go mniej boimy. A wydaje mi się, że wielu inwestorów, projektantów i wykonawców placów zabaw tych norm się boi. Oswajanie Państwa z normami rozpoczynam omówienia tzw. stref bezpieczeństwa.

To, czym najczęściej kierują się projektanci, inwestorzy i wykonawcy, to są katalogi dostawców lub karty techniczne produktów dostępne na stronach producentów i dystrybutorów. Wymagane normą PN-EN 1167-1 jest to, aby producent, jeszcze przed przyjęciem zamówienia, udostępnił szereg informacji przydatnych w procesie tworzenia placu zabaw.

Wybrane informacje, jakie dostawca powinien przekazać inwestorowi przed przyjęciem zamówienia:

  • Wymiary urządzenia,
  • Wymagana przestrzeń minimalna do bezpiecznego użytkowania,
  • Wymagania dla nawierzchni w tzw. strefie bezpieczeństwa urządzenia, włącznie z podaniem wysokości swobodnego upadku (WSU).

Informacje te powinny pomóc w zaplanowaniu odpowiednich odległości pomiędzy urządzeniami i aby nie był możliwy upadek na zbyt twarde podłoże. Jednak w wielu sytuacjach przydatna będzie w tym zakresie samodzielność, np.:

  • Gdy będziemy chcieli odnieść się do istniejących urządzeń, które nie posiadają kart technicznych.
  • Gdy sami zaprojektujemy jakieś urządzenie.
  • Gdy w karcie producenta będą błędy.

Ponadto w kartach produktów nie znajdziemy informacji:

  1. Czy strefa bezpieczeństwa jednego urządzenia może zachodzić na strefę drugiego urządzenia?
  2. Czy huśtawkę lub kolejkę linową można postawić na środku placu zabaw?
  3. Czy obok piaskownicy może stać ławka i czy piaskownica może stać przy ogrodzeniu placu zabaw?

Dlatego, po kolei warto oswoić się z tymi zagadnieniami.

Zacząć należy od wyznaczenia wysokości swobodnego upadku z urządzenia (WSU), bo od niej zależy, z jakiej wysokości i jak daleko będzie mógł spaść użytkownik.

WSU wyznacza się w miejscu gdzie użytkownik opiera swój ciężar. Przy drabince poziomej będzie to na wysokości drążków, za które łapie się dziecko. W przypadku zjeżdżalni będzie to wysokość nad podłożem, na jakiej w danym momencie znajduje się użytkownik. Gdy natomiast użytkowanie odbywa na stojąco, to wówczas WSU wyznacza się na powierzchni do chodzenia. Ale jest jeszcze jeden warunek: element, na którym planujemy wyznaczyć WSU musi znajdować się w zasięgu użytkowników i musi być elementem na którym to użytkowanie będzie w miarę wygodne.

Na przykład, gdy ustalamy WSU ciuchci, która składa się z podestu nad gruntem, na którym z przodu zamontowano poziomy tunel, a zaraz za mim zadaszoną kabinę „maszynisty”, należy ustalić czy WSU będzie na podłodze ciuchci, na tunelu, czy na dachu kabiny. Podłoga w sposób oczywisty nadaje się do zabawy i jest w zasięgu użytków. Co do tunelu na przodzie, to także nie spodziewamy się trudności w wejściem na niego a dziecko może na nim stać, siedzieć lub nawet się położyć. Natomiast wyznaczenie WSU na dachu wymaga już dłuższego zastanowienia. Dach na lokomotywie jest zaokrąglony, ale teoretycznie można bawić się na nim jak na tunelu. Tylko pytanie, czy na ten dach jest swobodny dostęp. Aby to ustalić trzeba zmierzyć odległość od dołu okienka, na którym można postawić nogę, do miejsca na dachu, gdzie można próbować położyć drugą nogę w celu podciągnięcia się wyżej. Gdy ta odległość będzie mniejsza niż 1m, to można przyjąć, że do dachu jest swobodny dostęp i właśnie tam wyznaczymy WSU. Gdyby na dachu był jakiś element za który można chwycić się dłonią, to należałoby wówczas wziąć pod uwagę, że może być on dodatkową pomocą w wejściu na dach. Aby go pominąć powinien być oddalony od podparcia stopy o 1,5m. Przy ustaleniu dostępu do jakiegoś elementu należy także wziąć pod uwagę pod jakim kątem dany element jest zamontowany i na ile jest śliski.

Gdy wiadomo już jak wyznaczyć wysokość swobodnego upadku (WSU) możemy podjąć się ustalenia wymaganej tzw. strefy bezpieczeństwa wokół urządzenia zabawowego.

Strefy bezpieczeństwa wyznacza się wg następujących zasad:

  1. Gdy WSU nie przekracza 1,5 m, to strefa bezpieczeństwa rozciąga się w odległości 1,5m od urządzenia.
  2. Gdy WSU przekracza 1,5 m, to strefa sięga na odległość (x) obliczoną wg wzoru:
    x = WSU * 0,67 + 0,5, przy czym WSU należy podać w metrach.
  3. W przypadku huśtawek wahadłowych oblicza się wg bardziej skomplikowanej metody, stąd lepiej poradzić się specjalisty. Należy spodziewać się wymiarów pola o wymiarach około 4 * 8 m.
  4. Przed końcem zjeżdżalni najlepiej przyjąć 2m strefy, choć czasem wystarcza 1 m. Zależy to od typu ześlizgu.
  5. W przypadku kolejek linowych strefa bezpieczeństwa ma szerokość 4m.
  6. Strefa bezpieczeństwa karuzeli krzyżowej i tarczowej sięga na 2 m od urządzenia a w przypadku innych typów karuzel powinna być większa.
  7. Typowe bujaki sprężynowe i huśtawki wagowe powinny mieć strefę w odległości 1m, przy czym należy wziąć pod uwagę przemieszczanie się urządzenia.
  8. Strefa bezpieczeństwa jednego urządzenia może zachodzić na strefę drugiego, z wyjątkiem huśtawek wahadłowych i wagowych, karuzel, kolejek linowych, ześlizgów i innych bardzo dynamicznie działających urządzeń, gdy użytkownik nie może się łatwo zatrzymać.
  9. Gdy spodziewamy się, że plac zabaw będzie bardzo intensywnie użytkowany (np. przy dużej szkole), to zalecane jest aby strefy w ogóle się nie pokrywały.

 

Przykład 1: piaskownicę można zaplanować w odległości 1,5 m od strony domku z podestem na wysokości nieprzekraczającej 1,5 m.

Przykład 2: piaskownicę należy zaplanować w odległości minimum 3,5 m od brzegu karuzeli tarczowej, bo przestrzeń upadku piaskownicy wynosi 1,5 m, a przestrzeń karuzeli – 2 m, co daję sumę 3,5 m.

W przestrzeni upadku nie powinny znajdować się żadne przeszkody, w które użytkownik może uderzyć się i które mogą spowodować urazy. W drodze wyjątku w przestrzeni upadku mogą znajdować się następujące części urządzeń:

  • części sąsiednie urządzenia do zabawy różniące się wysokością swobodnego upadku mniejszą niż 600 mm;
  • sąsiadujące między sobą podesty, o ile różnica wysokości między nimi nie przekracza 1m;
  • części urządzenia podtrzymujące lub przenoszące użytkownika, lub pomagające użytkownikowi utrzymać równowagę, czyli takie, które są konieczne do użytkowania;
  • części urządzenia o nachyleniu 60° lub więcej od poziomu (w takim przypadku użytkownik będzie się ocierał o urządzenie, bo siła grawitacji jest zwrócona ku dołowi).

Przykład 3: Piaskownicę można postawić bezpośrednio przy ogrodzeniu lub ławce, ponieważ upadek na te elementy będzie możliwy z małej wysokości.

Z placu zabaw chętnie skorzystają dzieci niepełnosprawne lub pod opieką niepełnosprawnej osoby. Poza dobrym dojazdem dla wózków inwalidzkich należy pamiętać choćby o osobach niewidzących lub niedowidzących. Samo dojście do placu zbaw może mieć tu kluczowe znaczenie: chodnik powinien być równy, sygnalizacja świetlna na pasach także z dźwiękiem. Na terenie „starej Europy” część placów wyposaża się w furki w kolorze żółtym, aby kontrastowały z ogrodzeniem.

Projektując plac zabaw należy pamiętać jeszcze o kilku zasadach:

  • Huśtawki wahadłowe, kolejki linowe, karuzele krzyżowe i karuzele do użytkowania w pozycji wiszącej oraz takie urządzenia jak przedstawiono na zdjęciu 2 należy montować na obrzeżach placu i z dala od wejść. Ma to na celu zabezpieczenie przed wejściem pod urządzenie w ruchu. Gdy jest to potrzebne, to zamiennie możemy ruchomy element odgrodzić, co skutecznie spowolni użytkownika lub wymusi inną drogę komunikacyjną.
  • Zjeżdżalnia nie powinna być skierowana na południe, bo jej rozgrzana powierzchnia może poparzyć dziecko. Gdy ślizg jest zacieniony, nie trzeba się tym przejmować.
  • Na placu zabaw nie powinny być montowane urządzenia siłowni plenerowych, wyposażenie skateparków i boiska do gry w piłkę chyba, że zastosowano odpowiednie ogrodzenie i regulaminy.
  • Mimo braku wyraźnych przepisów plac zabaw warto ogrodzić, gdy będzie montowany w pobliżu drogi lub ścieżki rowerowej, stromej skarpy, zbiornika wodnego lub na terenach miejskich, gdzie potrzebne będzie zabezpieczenie przed wchodzeniem psów.
  • Na większości placów zabaw przydatny będzie także dojazd dla ekip remontowych lub wymieniających piasek w piaskownicy. Dlatego warto zaplanować szeroki wjazd z nawierzchnią o odpowiedniej nośności. Poniesione koszty pozwolą później zaoszczędzić na robociźnie związanej choćby z taczkowaniem piasku.
  • Użytkownikami placu zabaw są nie tylko dzieci, ale także ich opiekunowie. Warto więc zadbać o ich komfort przez zaplanowanie odpowiedniej ilości ławek i ustawieniu ich tak, aby opiekun mógł ze swojego miejsca dobrze widzieć wyjścia z placu zabaw i bawiące się dzieci.
  • Ławek nie należy montować przy samym ogrodzeniu, bo zachęci to dzieci do przeskakiwania przy ich pomocy przez parkan. Odsunięcie o 1 metr skutecznie zniechęci do obierania tej drogi.
  • Kosze na śmieci planujemy, by na placu zabaw panował większy porządek. Jednak lepiej nie ustawić ich przy samych ławkach, ponieważ mrówki lub osy mogą niepokoić siedzących. Optymalne będzie oddalenie o około 1-2 metry od siedziska.
  • Coraz częściej przy placach zabaw stawia się także przenośne toalety. Projektant powinien więc znaleźć dla nich odpowiednie miejsce, z możliwością dojazdu serwisu.
  • Na placu zabaw powinno być też miejsce na pozostawienie wózka dziecięcego.
  • Także stojak na rowery przyda się na każdym ogólnodostępnym placu zabaw.

Kolejna część „Placów zabaw dla opornych” będzie dotyczyła nawierzchni placów zabaw. Wyjaśnię, kiedy należy je stosować, opiszę wady i zalety poszczególnych typów podłoża.